IVF NEWS

O ανθρώπινος οργανισμός αποτελείται από τρισεκατομμύρια κύτταρα που κατά τη διάρκεια της ζωής ενός ανθρώπου φυσιολογικά αναπτύσσονται και διαιρούνται ανάλογα με τις ανάγκες. Όταν τα κύτταρα είναι ανώμαλα ή γεράσουν, συνήθως πεθαίνουν. Ο καρκίνος ξεκινά όταν κάτι πάει στραβά σε αυτή τη διαδικασία και τα κύτταρα συνεχίζουν να παράγουν νέα κύτταρα και τα παλιά ή μη φυσιολογικά δεν πεθαίνουν, όταν θα έπρεπε. Καθώς τα καρκινικά κύτταρα αναπτύσσονται ανεξέλεγκτα, μπορούν να παραγκωνίσουν τα φυσιολογικά κύτταρα. Τα πλεονάζοντα κύτταρα σχηματίζουν μάζες, που καλούνται όγκοι.

Σε μερικές περιπτώσεις αυτά τα παθολογικά κύτταρα κάνουν μετάσταση, δηλαδή εξαπλώνονται και σε άλλα μέρη του σώματος, δημιουργώντας δευτερεύοντες όγκους (μεταστατικούς όγκους) παρόμοιους με αυτούς του αρχικού καρκίνου. Οι πιο κοινές περιοχές όπου αναπτύσσονται μεταστάσεις είναι οι πνεύμονες, το ήπαρ, οι λεμφαδένες, τα οστά και ο εγκέφαλος.

Τι προκαλεί τον καρκίνο;

Τα καρκινικά κύτταρα αναπτύσσονται λόγω πολλαπλών αλλαγών στα γονίδιά τους. Αυτές οι αλλαγές μπορεί να έχουν πολλές πιθανές αιτίες. Οι συνήθειες του τρόπου ζωής, τα γονίδια που λαμβάνετε από τους γονείς σας και η έκθεση σε καρκινογόνους παράγοντες στο περιβάλλον μπορούν όλα να παίξουν κάποιο ρόλο. Πολλές φορές, δεν υπάρχει προφανής αιτία.

Κατηγορίες καρκίνου

Υπάρχουν πολλοί τύποι καρκίνου. Ο καρκίνος μπορεί να αναπτυχθεί οπουδήποτε στο σώμα και έλκει την ονομασία του από το μέρος του σώματος από το οποίο ξεκίνησε. Υπάρχουν δύο κύριες κατηγορίες καρκίνου:

• Οι αιματολογικοί (αιματολογικοί) καρκίνοι είναι καρκίνοι των κυττάρων του αίματος, συμπεριλαμβανομένης της λευχαιμίας, του λεμφώματος και του πολλαπλού μυελώματος.
• Οι καρκίνοι συμπαγούς οργάνου είναι καρκίνοι οποιουδήποτε από τα άλλα όργανα ή ιστούς του σώματος. Οι πιο συνηθισμένοι συμπαγείς όγκοι είναι οι καρκίνοι του μαστού, του προστάτη, του πνεύμονα και του παχέος εντέρου.

Οι διάφορες μορφές καρκίνου διαφέρουν ως προς τον τρόπο και τον ρυθμό με τον οποίο αναπτύσσονται, το πόσο πιθανό είναι να κάνουν μετάσταση, τη σοβαρότητα της επίδρασής τους στην υγεία και την προοπτική τους να ανταποκρίνονται θετικά στη θεραπεία. Μερικοί είναι πιο πιθανό να εξαπλωθούν σε άλλα μέρη του σώματος. Άλλοι τείνουν να μένουν από εκεί που ξεκίνησαν.

Ορισμένοι τύποι καρκίνου αντιμετωπίζονται καλύτερα με χειρουργική επέμβαση, ενώ άλλοι ανταποκρίνονται καλύτερα σε φάρμακα, όπως η χημειοθεραπεία. Συχνά χρησιμοποιούνται 2 ή περισσότερες θεραπείες για την επίτευξη των βέλτιστων αποτελεσμάτων.

Νεοπλάσματα

Τα νεοπλάσματα διακρίνονται σε δύο βασικές κατηγορίες, στα καλοήθη και στα κακοήθη. Ανάλογα με τη βιολογική τους συμπεριφορά και τον ιστολογικό τύπο καθορίζεται αντίστοιχα η κατηγορία στην οποία ανήκουν.

Η διάγνωση για να γίνει από τον γιατρό, πρέπει πρώτα να στείλει το δείγμα του όγκου στον παθολογοανατόμο. Αυτός με τη σειρά του θα κάνει τον έλεγχο των κυττάρων κάτω από το μικροσκόπιο. Η διαδικασία αυτή ονομάζεται βιοψία. Τα νεοπλάσματα διακρίνονται σε διάφορες κατηγορίες ανάλογα με το είδος του ιστού από τον οποίο προέρχονται και τον οποίο προσβάλλουν.

Ενα καλοήθες νεόπλασμα αναπτύσσεται τοπικά, δεν διηθεί γειτονικούς ιστούς και δεν κάνει μεταστάσεις σε άλλα όργανα. Αν αυτός ο όγκος αναπτύσσεται και μεγαλώνει είναι πιθανό να δημιουργήσει πιεστικά προβλήματα σε όργανα της γύρω περιοχής. Αντίθετα, ένα κακοήθες νεόπλασμα είναι διηθητικό και δίνει μεταστάσεις. Είναι ικανό να διηθεί καταστρέφοντας γειτονικούς ιστούς και όργανα.

Πώς εξαπλώνεται ο καρκίνος;

Ο καρκίνος μπορεί να εξαπλωθεί από το σημείο όπου ξεκίνησε (το κύριο σημείο) σε άλλα μέρη του σώματος.

Όταν τα καρκινικά κύτταρα απομακρύνονται από έναν όγκο, μπορούν να ταξιδέψουν σε άλλες περιοχές του σώματος είτε μέσω της κυκλοφορίας του αίματος είτε μέσω του λεμφικού συστήματος. Τα καρκινικά κύτταρα που ταξιδεύουν μέσω της κυκλοφορίας του αίματος μπορεί να φτάσουν σε μακρινά όργανα. Εάν ταξιδεύουν μέσω του λεμφικού συστήματος, τα καρκινικά κύτταρα μπορεί να καταλήξουν σε λεμφαδένες. Αυτή η εξάπλωση του καρκίνου σε ένα νέο μέρος του σώματος ονομάζεται μετάσταση.

Για να εξαπλωθούν τα καρκινικά κύτταρα σε νέα μέρη του σώματος, πρέπει να περάσουν από αρκετές αλλαγές. Πρώτα πρέπει να καταστούν ικανά να αποκολληθούν από τον αρχικό όγκο και στη συνέχεια να προσκολληθούν στο εξωτερικό τοίχωμα ενός λεμφικού αγγείου ή ενός αιμοφόρου αγγείου. Στη συνέχεια πρέπει να κινηθούν μέσα από το τοίχωμα του αγγείου για να ρέουν μαζί με το αίμα ή τη λέμφο σε ένα νέο όργανο ή λεμφαδένα.

Επιδημιολογία της νόσου

Έχει παρατηρηθεί ότι η επίπτωση του καρκίνου αυξάνεται σταθερά τα τελευταία χρόνια. Το 2012 καταγράφηκαν παγκοσμίως 14,1 εκατομμύρια νέα κρούσματα, ενώ για το 2018 ο αριθμός των περιστατικών ανήλθε σε 18 εκατομμύρια. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι το 2025 θα φθάσουν στα 19,3 εκατομμύρια. Υπολογίζεται ακόμη ότι οι θάνατοι από καρκίνο παγκοσμίως πλησιάζουν τα 10 εκατομμύρια ετησίως.  Αξίζει να σημειωθεί ότι το 2020, 2,7 εκατομμύρια άτομα στην Ευρωπαϊκή Ένωση διαγνώστηκαν με καρκίνο, ενώ 1,3 εκατομμύρια άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους εξαιτίας του.

Ο καρκίνος είναι αποδεδειγμένα νόσος της τρίτης ηλικίας και κατά συνέπεια η επίπτωσή του θα αυξηθεί λόγω της δημογραφικής γήρανσης του πληθυσμού. Αποτελεί την πρώτη αιτία θανάτου στο ηλικιακό φάσμα μεταξύ 65 και 74 ετών και τη δεύτερη αιτία θανάτου μετά τα 75 χρόνια. Η ετήσια επίπτωση των κακοήθων νεοπλασμάτων αυξάνει με ταχύτατο ρυθμό σε ηλικίες άνω των 65 ετών (52% όλων των καρκίνων στις γυναίκες και 59% στους άνδρες), ενώ 80% των καρκίνων διαγιγνώσκεται σε άτομα άνω των 55 ετών! Το δυσοίωνο είναι ότι στην Ευρώπη, την πλέον γηράσκουσα ήπειρο, τα περιστατικά καρκίνου αναμένεται να αυξηθούν κατά 24% έως το 2035, καθιστώντας τον την κύρια αιτία θανάτου στην Ε.Ε.

Αναφορικά με τους τύπους καρκίνου που έχουν τη μεγαλύτερη επίπτωση στον πληθυσμό, το 2020 τα στατιστικά δεδομένα του ΠΟΥ και του Διεθνούς Οργανισμού για την Έρευνα του Καρκίνου δείχνουν ότι στο σύνολο περίπου 19,5 εκατομμυρίων νέων κρουσμάτων καρκίνων παγκοσμίως και στα δύο φύλα όλων των ηλικιών, την πρώτη θέση κατέχει ο καρκίνος του μαστού με 11,7%,  ενώ με μικρή διαφορά ακολουθεί ο καρκίνος του πνεύμονα με 11,4%. Ακολουθεί ο καρκίνος παχέος εντέρου (10%), 7,3% ο καρκίνος του προστάτη, 5,6% ο καρκίνος του στομάχου, 4,7% ο καρκίνος του ήπατος, από 3,1% ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας και ο καρκίνος του οισοφάγου, ενώ το υπόλοιπο (42,9%) μοιράζονται όλες οι υπόλοιπες εντοπίσεις καρκίνου.

Αντίστοιχα, οι θάνατοι από καρκίνο παγκοσμίως το 2020, σε ένα σύνολο περίπου 10 εκατομμυρίων θανάτων, προήλθαν στο μεγαλύτερο ποσοστό που αγγίζει το 18% από καρκίνο πνεύμονα, 9,4% από καρκίνο παχέος εντέρου, 8,3% από καρκίνο ήπατος, 7,7% από καρκίνο στομάχου, 6,9% από καρκίνο μαστού, 5,5% από καρκίνο οισοφάγου, 4,75% από καρκίνο παγκρέατος, 3,8% από καρκίνο προστάτη και το υπόλοιπο ποσοστό (35,7%) αντιπροσωπεύει απώλειες ζωής από όλες τις λοιπές μορφές καρκίνου. Πάντως, ο καρκίνος του μαστού αποτελεί τη συχνότερη αιτία νέων κρουσμάτων καρκίνου παγκοσμίως, τόσο στις χώρες χαμηλού εισοδήματος όσο και υψηλού. Όμως το 70% των θανάτων από καρκίνο σε όλο τον κόσμο εντοπίζεται στις χώρες χαμηλού εισοδήματος.

Σήμερα, ο καρκίνος αποτελεί και στην Ελλάδα την πρώτη αιτία θανάτου με ποσοστό 27% γενικά και 38% στις ηλικίες άνω των 65 ετών, αφήνοντας πίσω τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Κάθε χρόνο στην Ελλάδα διαγιγνώσκονται περίπου 67.000 νέα κρούσματα καρκίνου και καταγράφονται 32.000 θάνατοι από τη νόσο.

Στην Ελλάδα, σύμφωνα με την έρευνα Globocan 2020 από τα περίπου 64,5 χιλιάδες νέα περιστατικά καρκίνου συνολικά ετησίως, τα ποσοστά έχουν ως εξής: Ο καρκίνος πνεύμονος αφορά το 13,9% των περιστατικών, ο καρκίνος στο παχύ έντερο το 12,2%, ο καρκίνος του μαστού το 12%, του προστάτη το 9,6%, της ουροδόχου κύστης το 8,7%, και λοιπές εντοπίσεις ανιχνεύονται στο 43,5% των κρουσμάτων. Η ίδια έρευνα ανέδειξε τον καρκίνο του πνεύμονα ως συχνότερη εντόπιση καρκίνου στους άνδρες και τον καρκίνο του μαστού αντίστοιχα στις γυναίκες.