IVF NEWS

Η ακτινοθεραπεία αποτελεί την έκθεση των καρκινικών κυττάρων σε ιονισμό από ειδικές συσκευές υψηλής τεχνολογίας, δηλαδή στην εκπομπή ακτινοβολίας που σκοπό έχει να αλλοιώσει τη σύνθεση των γενετικών πληροφοριών των καρκινικών κυττάρων. Ο κύριος στόχος της ακτινοθεραπείας είναι η χορήγηση συγκεκριμένης δόσης ακτινοβολίας που θα καταστρέψει εν τέλει τον όγκο ή θα ανακουφίσει από τα νεοπλασματικά νοσήματα, χωρίς όμως να βλάψει τους παρακείμενους, φυσιολογικούς ιστούς.

Σύμφωνα με την Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας «στην ακτινοθεραπεία, η δόση ακτινοβολίας στον όγκο είναι αρκετές χιλιάδες ή και εκατομμύρια φορές μεγαλύτερη από τη δόση σε σύγκριση με διαγνωστικές εξετάσεις με ακτίνες Χ ή πυρηνικής ιατρικής».

Επειδή όμως, σε κάποιες περιπτώσεις, οι ακτινοβολίες μπορούν να επηρεάσουν και τα φυσιολογικά κύτταρα, γίνεται σαφές πως η αποστολή του ακτινοθεραπευτή είναι να  καταλήξει σε εκείνο το θεραπευτικό σχήμα που θα διαφυλάξει τα υγιή κύτταρα, στοχεύοντας αποκλειστικά στα καρκινικά.

Μορφές ακτινοθεραπείας

Η πιο συνήθης ακτινοθεραπεία καρκινικών όγκων γίνεται με εξωτερική ακτινοβόληση, κατά την οποία δέσμες ακτινοβολίας ή ηλεκτρονίων κατευθύνονται υπό διάφορες θέσεις εξωτερικά του ασθενούς και στοχεύουν πολύ συγκεκριμένα στην περιοχή του όγκου. Κάθε ακτινοβόληση διαρκεί 1-2 λεπτά ενώ η συνολική συνεδρία δεν ξεπερνά τα λίγα λεπτά της ώρας συνολικά.

Άλλες μορφές ακτινοθεραπείας είναι η ενδοκοιλοτική, ενδοαυλική και ενδοϊστική ακτινοθεραπεία, μορφές «εσωτερικής» ακτινοθεραπείας που χρησιμοποιεί ραδιενεργό ουσία σφραγισμένη σε βελόνες, καθετήρες κ.α τα οποία τοποθετούνται απευθείας μέσα ή κοντά σε κακοήθεις ιστούς. Αυτή του είδους η ακτινοθεραπεία απαιτεί από τους ασθενείς που υποβάλλονται σε αυτήν να απομονώνονται μέχρι οι ραδιενεργές ουσίες ν’ αποβληθούν με φυσικό τρόπο.

Η ακτινοθεραπεία σε καμία περίπτωση δεν είναι μια επώδυνη διαδικασία και γενικά δεν προκαλεί δυσφορία στον ασθενή την ώρα της εφαρμογής. Είναι μια μη επεμβατική θεραπεία που έχει ελάχιστες ανεπιθύμητες ενέργειες, οι οποίες όμως δύναται να εμφανιστούν λόγω των άλλων συνδυαστικών θεραπειών, όπως π.χ η χημειοθεραπεία.

Η θεραπεία δεν έχει μεγάλη διάρκεια. Κατά τη διάρκειά της, το μέρος του σώματος στο οποίο πρόκειται να χορηγηθεί η αγωγή είναι γυμνό ενώ το υπόλοιπο σώμα προστατεύεται με τη βοήθεια ειδικών καλυμμάτων, ώστε να μην απορροφήσει την ακτινοβολία.

Ανάλογα με τη θεραπεία που έχει συσταθεί, το μηχάνημα μπορεί να είναι σταθερό ή να περιστρέφεται γύρω από τον/την ασθενή και ν’ ακτινοβολεί τα σημεία όπου εντοπίζονται οι όγκοι. Ο ακτινοθεραπευτής  είναι ο ειδικός που μπορεί να  ενημερώσει τους ασθενείς σχετικά με όλα τα στάδια της θεραπείας και να λύσει όλες τις  σχετικές απορίες.

Παρενέργειες της ακτινοθεραπείας

Οι παρενέργειες  της ακτινοθεραπείας, εξαρτώνται σημαντικά από την δόση της θεραπείας  που χορηγείται. Σε γενικές γραμμές οι παρενέργειες εντοπίζονται κυρίως στην περιοχή που ακτινοβολείται, όμως μπορεί να παρατηρηθεί  και ερεθισμός των οργάνων και ιστών που βρίσκονται κοντά στον όγκο.

Οι παρενέργειες διακρίνονται ανάλογα με τον χρόνο εμφάνισής τους σε οξείες (κατά τη διάρκεια της θεραπείας ή 2 με 3 εβδομάδες μετά την έναρξή της), υποξείες (μετά από μερικές εβδομάδες έως μερικούς μήνες μετά το πέρας της ακτινοθεραπείας) και χρόνιες. (6 μήνες έως και χρόνια μετά το τέλος της ακτινοθεραπείας).

Συχνές παρενέργειες που μπορεί να εκδηλωθούν είναι:

Ερύθημα του δέρματος

Μία πολύ κοινή παρενέργεια στους περισσότερους ασθενείς που υποβάλλονται σε αυτήν τη θεραπεία είναι το ερύθημα- ερεθισμός στη ακτινοβολούμενη περιοχή, ο οποίος γίνεται πιο έντονος σε ευαίσθητες περιοχές (π.χ μαστός, μασχάλη κτλ). 

Αιματολογική τοξικότητα

Ενδέχεται να επηρεαστεί ο μυελός των οστών που παράγει τα κύτταρα του αίματος από την ακτινοθεραπεία, καθώς πρόκειται για ακτινοευαίσθητο ιστό. Ενδέχεται να χρειαστεί  κατάλληλη αγωγή για να αντιμετωπιστούν τα συμπτώματα της αναιμίας. Άλλες σχετικές παρενέργειες  περιλαμβάνουν τη μείωση των λευκών αιμοσφαιρίων (λευκοπενία) ή τη μείωση των αιμοπεταλίων (θρομβοπενία).

Οι ασθενείς που έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν αιματολογική τοξικότητα είναι εκείνοι που λαμβάνουν ταυτόχρονα χημειοθεραπεία και που υποβάλλονται σε ακτινοθεραπεία για μεγάλο διάστημα.

Κόπωση

Η κόπωση αποτελεί συχνή παρενέργεια με την ένταση να ποικίλλει κατά τη διάρκεια της ακτινοθεραπείας. Συνήθως η μέγιστη έντασή της παρατηρείται στο μέσο της θεραπείας. Η ομάδα της ακτινοθεραπείας μπορεί να βοηθήσει τον ασθενή με οδηγίες ώστε να διαχειριστεί αυτή την παρενέργεια σωματικά αλλά και ψυχολογικά.

Ναυτία- Εμετός

Η τάση για εμετό και η ναυτία εμφανίζονται κυρίως όταν το πεδίο ακτινοβόλησης περιλαμβάνεται την κοιλιά ή  περιοχή του στομάχου, τα πυελικά πεδία, αλλά και σε περιπτώσεις ακτινοβόλησης του εγκέφαλου.

Η ακτινοθεραπεία μπορεί να προκαλέσει και άλλες παρενέργειες που σχετίζονται με τα σημείο του σώματος που ακτινοβολείται όπως είναι η ακτινική εντερίτιδα, προβλήματα στο ουροποιητικό , σεξουαλική δυσλειτουργία κ.α

Ο θεράπων ιατρός και η ακτινοθεραπευτής μπορούν να καθοδηγήσουν τον ασθενή , ανάλογα με το είδος της θεραπείας και τις πιθανές παρενέργειες που μπορεί να προκληθούν.