Τι είναι μια θεραπευτική επιλογή;
Ήδη από τη δημιουργία των πρώτων καρκινικών κυττάρων, ο όγκος αναπτύσσεται εκεί όπου δημιουργήθηκε· στην περίπτωση του καρκίνου του μαστού, ο όγκος καταρχάς βρίσκεται εντός των γαλακτοφόρων πόρων (οι οποίοι επικοινωνούν με τον εξωτερικό χώρο μέσω της θηλής). Δεν έφθασε σε βάθος τους ιστούς του μαστικού αδένα και τα κύτταρα δεν μπορούν να εισέλθουν στην κυκλοφορία και να δημιουργήσουν μετάσταση. Ο καρκίνος είναι τοπικός: ονομάζεται μη διηθητικός καρκίνος (καρκίνος in situ). Η χειρουργική αναδεικνύεται συχνά το ιδανικό θεραπευτικό εργαλείο για την αφαίρεσή του.
Μόλις τα καρκινικά κύτταρα καταλάβουν τους γειτονικούς ιστούς, ο καρκίνος ονομάζεται διηθητικός· σε αυτό το στάδιο, υπάρχει κίνδυνος κατάληψης των αγγείων (λεμφαγγείων και/ή αιμοφόρων) και άρα κίνδυνο μεταστάσεων.
Μετά την εξάπλωση των ογκικών κυττάρων εξ αποστάσεως μέσω των λεμφαγγείων προς τα μασχαλιαία γάγγλια και από εκεί, μέσω αιμοφόρων αγγείων, προς οποιοδήποτε σημείο του οργανισμού (κυρίως στα οστά, το ήπαρ, οι πνεύμονες και σπανιότερα ο εγκέφαλος), ο καρκίνος καθίσταται γενικευμένος. Έτσι, αποικίες καρκινικών κυττάρων αναπτύσσονται σε άλλους ιστούς μακριά από τον πρωτογενή όγκο· αυτές οι αποικίες ονομάζονται μεταστάσεις.
Αυτές οι αποικίες μπορούν να πολλαπλασιαστούν έως ότου δημιουργήσουν ένα νέο όγκο ανιχνεύσιμο από ακτινολογικές εξετάσεις. Η θεραπεία του καρκίνου του μαστού και των μεταστάσεών του συνίσταται συχνά στο συνδυασμό χειρουργικής επέμβασης, ακτινοθεραπείας, χημειοθεραπείας (καταστροφή των καρκινικών κυττάρων με χορήγηση χημικών ουσιών), και ορμονοθεραπείας (εμπόδιση του αυξητικού παράγοντα των οιστρογόνων στο επίπεδο των κυττάρων του μαστού (ορμονοευαίσθητοι)· η θεραπεία καθίσταται περιπλοκότερη και δυσκολότερη.
Όποια και αν είναι η επιλογή σας, μόνη ή σε συνδυασμό με άλλες, αυτό που επιδιώκεται είναι η εξάλειψη όλων των καρκινικών κυττάρων και η διαφύλαξη των υγιών ιστών που περιβάλλουν τον όγκο φροντίζοντας ταυτόχρονα για την ποιότητα ζωής των ασθενών.
Η χειρουργική επέμβαση και η ακτινοθεραπεία είναι τοπικές θεραπείες ή τοπικές-περιφερειακές· η χημειοθεραπεία και η ορμονοθεραπεία ενδιαφέρουν τους εκτεταμένους, εξαπλωμένους καρκίνους οι οποίοι δεν μπορούν να ιαθούν με τοπικές θεραπείες.
Πώς προσδιορίζεται η επιλογή θεραπείας;
Μόλις η διάγνωση γίνει γνωστή, διάφορες εξετάσεις παρέχουν τα στοιχεία τα οποία μπορούν να προσδιορίσουν τον τύπο του όγκου, το μέγεθος, την ανιχνεύσιμη επέκταση, τον βαθμό επιθετικότητας και την ταχύτητα ανάπτυξης (ο χρόνος διπλασιασμού), η οροεξάρτηση (δηλαδή η πιθανότητα θετικής ανταπόκρισης σε ορμονική θεραπεία), οι εξ αποστάσεως μεταστάσεις στο ήπαρ, τους πνεύμονες, τα οστά, κλπ. Με βάση τα αποτελέσματα όλων αυτών των εξετάσεων, μια προγνωστική αξιολόγηση θα μπορεί να συζητηθεί και διατυπωθεί από την ιατρική ομάδα σε πολυεπιστημονικό συμβούλιο στο οποίο συμμετέχουν διαγνωστικοί ιατροί (ακτινολόγος, παθολόγος) και θεραπευτές (χειρουργός, χημειοθεραπευτής, ακτινοθεραπευτής). Μια πολύπλοκη θεραπευτική στρατηγική, επιβαλλόμενη από την σοβαρότητα της κατάστασης – ήτοι την εξέλιξη του μεταστατικού φαινομένου στη διάρκεια του χρόνου, θα καταστεί δυνατό να προταθεί στην ασθενή προσφεύγοντας ταυτόχρονα και σύμφωνα με τις ακολουθίες, σε πολλές εξαιρετικά εξειδικευμένες ειδικότητες.
Η καλύτερη στρατηγική επιλογή για κάθε ατομική περίπτωση καθορίζεται από την αντικειμενική πραγματικότητα των χαρακτηριστικών του όγκου και την αυστηρότητα του συλλογισμού της ιατρικής ομάδας υπό το φως των πρόσφατων δεδομένων της ιατρικής βιβλιογραφίας.
Όμως η καλύτερη θεραπευτική επιλογή δεν σημαίνει βεβαιότητα πλήρους και οριστικής ίασης. Αν η ραγδαία εξέλιξη των ιατρικών γνώσεων, των διαγνωστικών και των θεραπευτικών εργαλείων επέτρεψαν να γνωρίζουμε καλύτερα τη νόσο, η διαδικασία εξέλιξης της τελευταίας, οι μηχανισμοί της δεν είναι πλήρως γνωστοί και η αβεβαιότητα εξακολουθεί να είναι μια από τις συνιστώσες, την οποία ο κλινικός γιατρός πρέπει να διαχειριστεί. Η ασθενής πρέπει να το γνωρίζει αυτό. Οφείλει επίσης να γνωρίζει τα διακυβεύματα της μάχης που θα δώσει μαζί με την ιατρική ομάδα, ήτοι την πραγματικότητα των μειονεκτημάτων των θεραπειών και των λίγο-πολύ προβλέψιμων ενδεχόμενων κινδύνων.
Ποιος καθορίζει την καταλληλότερη σειρά των θεραπειών;
Η απόφαση για την καλύτερη σειρά των θεραπειών, για τις μεθόδους εφαρμογής τους και για τις βέλτιστες στιγμές επέμβασης λαμβάνεται από την πολυεπιστημονική ομάδα, αποτελούμενη από τον χειρουργό, τον ακτινοθεραπευτή και τον ιατρικό ογκολόγο. Αυτοί θα λάβουν υπόψη κάθε περίπτωση εξεταζόμενη ατομικά, ανάλογα με την ηλικία, την αποδοχή ή την άρνηση θεραπειών ενδεχομένως μακρών και βαρέων, την αναζήτηση του βαθμού μέγιστης ασφάλειας. Θα απαντηθούν ερωτήσεις τόσο συναφείς όσο και κρίσιμες όπως:
- Θα γίνει αρχική χημειοθεραπεία με σκοπό τη μείωση του μεγέθους του πρωτογενούς όγκου πριν από την οριστική θεραπεία (ακτινοθεραπεία ή χειρουργική επέμβαση);
- Θα προταθεί στην ασθενή μια συντηρητική θεραπεία η οποία συνίσταται στη μερική αφαίρεση ου μαστού (ογκεκτομή) ακολουθούμενη από ακτινοβολία ή μια μαστεκτομή (ολική αφαίρεση που θα αφορά τον μαστικό αδένα, τη θηλή του μαστού και τη θηλαία άλω);
- Η αποκατάσταση του μαστού που ζητά η ασθενής θα ακολουθήσει πολύ σύντομα μετά την ολική αφαίρεση του όγκου ή θα οριστεί να γίνει αργότερα;
- Θα γίνει αποκλειστική ακτινοθεραπεία του μικρού όγκου;
Για περισσότερες πληροφορίες, απευθυνθείτε στον Θεόδωρο Λιακάκο, Μαιευτήρα Γυναικολόγο- Χειρουργό Μαστού στα 210 7290027 -210 4976800, http://www.drliakakos.gr .