IVF NEWS

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) εκτιμά ότι περίπου 15-20% είναι τα ζευγάρια με προβλήματα υπογονιμότητας στις προηγμένες βιομηχανικές χώρες. Το ποσοστό αυτό είναι δυστυχώς πιθανό να αυξηθεί για διάφορους λόγους, αλλά κυρίως λόγω περιβαλλοντικών προβλημάτων, των σύγχρονων διατροφικών συνηθειών και του τρόπου ζωής γενικότερα.

Όπως εξηγεί ο Χειρουργός Ουρολόγος κ.Ε.Καπετανέλλης, η υπογονιμότητα ενός ζευγαριού, στο 20% περίπου των περιπτώσεων, αφορά αποκλειστικά στον ανδρικό παράγοντα, στο 30%-40% των περιπτώσεων συμμετέχει ο ανδρικός παράγοντας καθώς εντοπίζονται προβλήματα και στους δύο συντρόφους ενώ σε ένα 15% περίπου των περιπτώσεων υπογονιμότητας, το αίτιο παραμένει άγνωστο (ανεξήγητη υπογονιμότητα). Η αναπαραγωγική ιατρική έχει καταστήσει δυνατή τον τελευταίο καιρό την επίλυση προβλημάτων υπογονιμότητας που μέχρι πριν από λίγα χρόνια φαίνονταν άλυτα. Ως εκ τούτου είναι κεφαλαιώδους σημασίας η ταυτόχρονη διερεύνηση και των δύο συντρόφων.

Η διερεύνηση της ανδρικής υπογονιμότητας από τον ειδικό ουρολόγο/ανδρολόγο στοχεύει καταρχήν στον εντοπισμό αιτίων υπογονιμότητας όπου μετά την κατάλληλη θεραπεία και διόρθωση θα επιτρέψουν τη φυσιολογική σύλληψη, κατά δεύτερον στον εντοπισμό ανδρικών προβλημάτων όπου με την κατάλληλη θεραπεία θα οδηγήσουν σε αυξημένες πιθανότητες και καλύτερα αποτελέσματα την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή και τέλος στον εντοπισμό ανδρικών παθήσεων που εκτός από την υπογονιμότητα, θα μπορούσαν να αποτελέσουν γενικότερο κίνδυνο για την υγεία του ασθενούς.

Ανδρική υπογονιμότητα: διαγνωστική προσέγγιση

Τα στάδια για τη διάγνωση της ανδρικής υπογονιμότητας από τον ειδικό ουρολόγο/ανδρολόγο είναι: ιστορικό, φυσική εξέταση, εξέταση του σπέρματος, ορμονικός έλεγχος.

Οι κυριότερες αιτίες της ανδρικής υπογονιμότητας είναι:

-χρόνιες λοιμώξεις, προστατίτιδα
-κιρσόκηλη
-κρυψορχία
-ενδοκρινικός υπογοναδισμός
-απόφραξη των σπερματικών οδών
-αντισπερματικά αντισώματα
-δυσλειτουργία στύσης/εκσπερμάτισης
-γενετικές αιτίες

H σημασία της λήψης ιστορικού

Ένας προσεκτικός έλεγχος του ιστορικού ενός άνδρα με προβλήματα γονιμότητας μπορεί να παρέχει χρήσιμες πληροφορίες:

• Για το χρόνο της καθόδου των όρχεων στον οσχεϊκό σάκο και την πιθανότητα κρυψορχίας
• Για παλαιότερες κακώσεις και τραύματα των όρχεων καθώς και ιστορικό συστροφής
• Αναζητούνται αφροδίσια νοσήματα, οξείες και χρόνιες φλεγμονές του προστάτη και των σπερματοδόχων κύστεων.
• Η παρωτίτιδα, αν συμβεί μετά την εφηβεία, μπορεί να προκαλέσει αμφοτερόπλευρη ορχίτιδα, η οποία οδηγεί σε μη αναστρέψιμη ατροφία των όρχεων με αζωοσπερμία (απουσία σπερματοζωαρίων).
• Η φυματίωση μπορεί να επηρεάσει τις οδούς του σπέρματος, επιδιδυμίδα και σπερματικούς πόρους, προκαλώντας απόφραξη.
• Ο διαβήτης μπορεί να προκαλέσει αλλοιώσεις στην ανδρική γονιμότητα και στη δυναμική της εκσπερμάτισης.
• Η κυστική ίνωση συχνά περιλαμβάνει συγγενή έλλειψη των σπερματικών πόρων και των σπερματοδόχων κύστεων και ως εκ τούτου μπορεί να είναι σημαντική για την ανδρική υπογονιμότητα.

Στη συνέχεια, πρέπει να συλλέγονται προσεκτικά πληροφορίες συμπεριλαμβανομένης της χρήσης ναρκωτικών, έκθεση σε τοξικές ουσίες, όπως τα γεωργικά φυτοφάρμακα, διαλύτες σε χρώματα, η έκθεση σε βαρέα μέταλλα (υδράργυρο, αρσενικό, μόλυβδο, κάδμιο, κλπ), η έκθεση σε ακτινοβολία και στις υψηλές θερμοκρασίες που μπορεί να επάγει την ανδρική στειρότητα.Θα πρέπει να διερευνηθεί η λίμπιντο, η στύση και η εκσπερμάτιση, προκειμένου να εξαιρεθούν από αίτια που προκαλούν υπογονιμότητα.

Η φυσική εξέταση

Η επίσκεψη στον ουρολόγο/ανδρολόγο περιλαμβάνει ψηλάφηση του οσχέου και του πέους, έλεγχο του ουρηθρικού στομίου για την πιθανότητα υποσπαδία, έλεγχο για ινώδεις πλάκες που θα προκαλούσαν κάμψεις πέους, έλεγχο των επιδιδυμίδων, ψηλάφηση των σπερματικών πόρων, εκτίμηση του όγκου των όρχεων, δακτυλική εξέταση για την αξιολόγηση του προστάτη καθώς και έλεγχο των δευτερευόντων χαρακτηριστικών του φύλου και έλεγχο για γυναικομαστία. Η εξέταση του ορχικού όγκου είναι ιδιαίτερα σημαντική στη διάγνωση της ανδρικής στειρότητας, διότι είναι μια έκφραση της ποσότητας των δραστικών σπερματικών σωληναρίων και η μείωση του (λιγότερο από 15 ml) μπορεί να είναι ενδεικτική μιας βλάβης στους όρχεις.

Η εξέταση του σπέρματος/σπερμοδιάγραμμα

Είναι η θεμελιώδης εργαστηριακή εξέταση στην οποία πρέπει να υποβληθεί κάθε άνδρας με προβλήματα γονιμότητας.Ωστόσο, πρέπει να έχουμε κατά νου την υψηλή μεταβλητότητα των αποτελεσμάτων, τα οποία, υπό την παρουσία μιας μη φυσιολογικής εξέτασης, πρέπει να επαναλαμβάνονται σε δεύτερο χρόνο, διότι υπάρχουν παράγοντες που μπορούν να αλλάξουν τον αριθμό των σπερματοζωαρίων, όπως η πρόσληψη αντιβιοτικών, υψηλός πυρετός πριν την εξέταση, μη σωστή μεταφορά του δείγματος στο εργαστήριο.

Το σπερμοδιάγραμμα μπορεί να ανιχνεύσει:

• ολιγοσπερμία (μειωμένο αριθμό σπερματοζωαρίων)
• αζωοσπερμία (απουσία σπερματοζωαρίων)
• ασθενοσπερμία (μειωμένη κινητικότητα σπερματοζωαρίων)
• Τερατοζωοσπερμία (ελαττώματα στο σχήμα των σπερματοζωαρίων)

Η εξέταση του σπέρματος θα μπορούσε να ολοκληρωθεί με καλλιέργεια σπέρματος (έλεγχος για τυχόν μικρόβια), με βιοχημικές εξετάσεις του σπέρματος (φρουκτόζη, ψευδάργυρος, όξινη φωσφάταση κλπ) με αναζήτηση αντισπερματικών αντισωμάτων και με λειτουργικές δοκιμασίες του σπέρματος.

Ο ορμονικός έλεγχος

Η δόση της FSH με μια απλή εξέταση αίματος είναι θεμελιώδους σημασίας για το διαγνωστικό προσανατολισμό στην ανδρική υπογονιμότητα. Υψηλές τιμές FSH υποδεικνύουν μια πρωτογενή βλάβη των όρχεων , χαμηλές τιμές FSH που σχετίζονται με αζωοσπερμία ή σοβαρή ολιγοσπερμία είναι ύποπτες ενός υπογοναδοτροπικού υπογοναδισμού, φυσιολογικές τιμές της FSH από την άλλη πλευρά υπάρχουν σε αποφρακτικές μορφές και μερικές φορές σε περιπτώσεις αζωοσπερμίας με πρωτογενή ορχική βλάβη.

Για να ολοκληρωθεί ο ορμονικός έλεγχος σε άνδρες με προβλήματα γονιμότητας είναι επίσης χρήσιμος ο έλεγχος της προλακτίνης, της LH και της τεστοστερόνης.Ο γενετικός έλεγχος: ο καρυότυπος θα πρέπει να εκτελείται στους υπογόνιμους άνδρες με έναν αριθμό σπερματοζωαρίων λιγότερο από 5 εκατομμύρια / ml και αυτό διότι οι χρωμοσωματικές ανωμαλίες είναι 10 φορές πιο συχνές σε υπογόνιμους άνδρες (5,3% ) σε σύγκριση με το φυσιολογικό πληθυσμό (0,6%). Η μελέτη των μικροελλείψεων του χρωμοσώματος Υ συνιστάται για τους ασθενείς με αριθμό σπερματοζωαρίων λιγότερο από 5 εκατομμύρια / ml: η ανάλυση της βιβλιογραφίας δείχνει μια συχνότητα περίπου 10% των μικροελλείψεων σε αζωοσπερμικούς και 5-7% σε ολιγοσπερμικά άτομα.
Η μελέτη των μικροελλείψεων είναι επίσης ένας προγνωστικός δείκτης για την ανακάλυψη σπερματοζωαρίων μετά τη συλλογή από τον όρχι ή από την επιδιδυμίδα (TESΕ, PESA).

Ο απεικονιστικός έλεγχος

Με βάση τα αποτελέσματα των εξετάσεων του σπερματικού υγρού ή κάποια ειδική κλινική υποψία, μπορεί να ζητηθούν από τον ουρολόγο/ανδρολόγο πρόσθετες απεικονιστικές εξετάσεις για να ολοκληρωθεί η διάγνωση της ανδρικής υπογονιμότητας, σύμφωνα με τον Χειρουργό Ουρολόγο κ.Ε.Καπετανέλλη.

Υπερηχογράφημα οσχέου και όρχεων , για τη διάγνωση ανωμαλιών, όπως αγενεσία του σπερματικού πόρου, παθολογιών της επιδιδυμίδας, όγκους των όρχεων, σπερματοκήλης, κλπ.

Διορθικό υπερηχογράφημα, για τη διάγνωση μιας πιθανής αγενεσίας των σπερματοδόχων κύστεων και σπερματικού πόρου, ασθένειες του προστάτη όπως προστατίτιδα, προστατικό απόστημα, υπερτροφία του προστάτη, καθώς και επίκτητες μορφές απόφραξης των σπερματικών οδών

Υπερηχογράφημα Doppler για τη διάγνωση και την αξιολόγηση της κιρσοκήλης στον άνδρα με προβλήματα γονιμότητας

Ένας λεπτομερής ανδρολογικός διαγνωστικός έλεγχος μπορεί να οδηγήσει στην ανεύρεση των αιτίων υπογονιμότητας σε περίπου το 70% των υπογόνιμων ανδρών. Πολλά από τα αίτια αυτά μπορούν να διορθωθούν και να θεραπευτούν οδηγώντας το υπογόνιμο ζευγάρι είτε σε φυσιολογική σύλληψη, είτε σε βελτίωση των πιθανοτήτων επιτυχίας μιας υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Ο σύγχρονος ανδρολόγος διαθέτει επιστημονικά δεδομένα και κλινικές κατευθυντήριες οδηγίες για την αντιμετώπιση του υπογόνιμου άνδρα.