Οι λοιμώδεις νόσοι όπως η γονόρροια και τα χλαμύδια παραβλέπονται συχνά ως παράγοντες που επηρεάζουν τη γονιμότητα στους άνδρες. Ωστόσο, αυξανόμενα στοιχεία δείχνουν ότι ένα κοινό μονοκύτταρο παράσιτο, το Toxoplasma gondii, ίσως να παίζει ρόλο: Μια μελέτη του Απριλίου 2025 έδειξε για πρώτη φορά ότι «τα ανθρώπινα σπερματοζωάρια αποκεφαλίζονται μετά από άμεση επαφή» με το παράσιτο.
Πώς μετατδίδεται η τοξοπλάσμωση;
Οι μολυσμένες γάτες αποβάλλουν αβγά του Toxoplasma με τα περιττώματά τους στο περιβάλλον, όπου μπορούν να μολύνουν ανθρώπους ή άλλα ζώα. Το νερό, τα οστρακοειδή και τα άπλυτα φρούτα και λαχανικά μπορούν επίσης να περιέχουν μολυσματικά αβγά.
Επιπλέον, οι ιστοί μολυσμένων ζώων περιέχουν κύστεις του παρασίτου, οι οποίες μεταδίδονται στον άνθρωπο εάν το κρέας δεν μαγειρευτεί σωστά.
Οι περισσότεροι ξενιστές (οργανισμοί στους οποίους ζουν κάποια παράσιτα) καταφέρνουν να ελέγξουν την αρχική μόλυνση με ελάχιστα ή καθόλου συμπτώματα. Ωστόσο, το Toxoplasma παραμένει στο σώμα διά βίου με τη μορφή αδρανών κύστεων σε εγκέφαλο, καρδιά και μυϊκούς ιστούς. Αυτές οι κύστεις μπορεί να επανενεργοποιηθούν προκαλώντας σοβαρά επεισόδια ασθένειας.
Οι επιρροές στα ανδρικά αναπαραγωγικά όργανα
Το παράσιτο εξαπλώνεται σχεδόν σε όλα τα όργανα και τους μύες. Η παρουσία του στα ανδρικά γεννητικά όργανα έγινε γνωστή από τη δεκαετία του 1980 κατά τη διάρκεια της επιδημίας του AIDS, όταν παρατηρήθηκε μόλυνση στους όρχεις ορισμένων ασθενών.
Αν και συνήθως επηρεάζονται ανοσοκατεσταλμένα άτομα, έχουν καταγραφεί περιπτώσεις μόλυνσης των όρχεων και σε υγιείς ανθρώπους. Πειράματα σε ποντίκια δείχνουν ότι το παράσιτο φτάνει στους όρχεις μέσα σε δύο ημέρες από τη μόλυνση.
Το 2017, εντοπίστηκαν κύστεις του Toxoplasma και στον προστάτη ποντικιών. Έχει επίσης βρεθεί στο σπέρμα διαφόρων ζώων, συμπεριλαμβανομένων και ανθρώπων, υποδηλώνοντας πιθανή σεξουαλική μετάδοση.
Μια μελέτη το 2021 στην Πράγα σε 163 άνδρες με λοίμωξη από Toxoplasma έδειξε ότι πάνω από το 86% παρουσίαζαν ανωμαλίες στο σπέρμα. Δύο μελέτες στην Κίνα, το 2002 και 2005, έδειξαν αυξημένα ποσοστά μόλυνσης σε στείρα ζευγάρια και άνδρες.
Ωστόσο, δεν συμφωνούν όλες οι μελέτες με αυτή τη σύνδεση.
Πώς επιδρά στο σπέρμα;
Η τοξοπλάσμωση σε ζώα παρουσιάζει ομοιότητες με την ανθρώπινη, διευκολύνοντας τη μελέτη των μηχανισμών μόλυνσης. Σε πειράματα, τα μολυσμένα ζώα παρουσίασαν μειωμένη σπερματογένεση και αυξημένα ποσοστά δυσμορφιών των σπερματοζωαρίων.
Η χρόνια φλεγμονή που προκαλεί η λοίμωξη μπορεί επίσης να βλάψει την αναπαραγωγική λειτουργία. Οι ερευνητές υποθέτουν ότι το Toxoplasma ίσως συμβάλλει στη μείωση της ανδρικής γονιμότητας παγκοσμίως.