IVF NEWS

«Γενικά, ακραίες μορφές σωματικού και συναισθηματικού στρες μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά τη γονιμότητα», λέει η Δρ Sasha Hakman, μαιευτήρας-γυναικολόγος.

Οι ερευνητές από την πλευρά τους, συνεχίζουν να μελετούν πώς το στρες επηρεάζει τη γονιμότητα, αλλά μερικοί πιθανοί μηχανισμοί περιλαμβάνουν:

• Οι χημικές ουσίες που παράγει το σώμα όταν είναι σε στρες (όπως η κορτιζόλη και το ένζυμο άλφα-αμυλάση) μπορεί να επηρεάσουν την απελευθέρωση των αναπαραγωγικών ορμονών που σχετίζονται με την ωορρηξία και τον έμμηνο κύκλο.

• Επειδή η κορτιζόλη αναστέλλει την παραγωγή οιστρογόνων, κάποιοι ειδικοί θεωρούν ότι μπορεί επίσης να επηρεάζει και την ποιότητα των ωαρίων.

• Δεδομένου ότι η ορμόνη CRH (ορμόνη απελευθέρωσης κορτικοτροπίνης), η οποία σχετίζεται με το στρες, εντοπίζεται σε αναπαραγωγικούς ιστούς – όπως η μήτρα, ο πλακούντας και οι ωοθήκες – μπορεί να επηρεάζει και την εμφύτευση του εμβρύου.

• Σε κατάσταση στρες, το νευρικό σύστημα μπορεί να παράγει ουσίες (όπως επινεφρίνη και ντοπαμίνη) που πιθανώς μειώνουν τη ροή αίματος στα αναπαραγωγικά όργανα – η οποία είναι απαραίτητη για την εμφύτευση και την ανάπτυξη της εγκυμοσύνης.

• Το άγχος μπορεί επίσης να επηρεάσει τη γονιμότητα έμμεσα, μειώνοντας τη σεξουαλική επιθυμία (άρα και τη συχνότητα των επαφών) ή διαταράσσοντας τον ύπνο – κάτι που επηρεάζει τον κιρκαδικό ρυθμό και την παραγωγή ορμονών. Κάποιες γυναίκες μπορεί, υπό πίεση, να υιοθετήσουν συμπεριφορές επιβλαβείς για τη σύλληψη ή την εγκυμοσύνη, όπως το κάπνισμα ή η κατανάλωση αλκοόλ.

Μπορεί το άγχος να καθυστερήσει την ωορρηξία;

Ναι, το άγχος μπορεί να καθυστερήσει την ωορρηξία. Αυτό συμβαίνει επειδή τα υψηλά επίπεδα κορτιζόλης – της ορμόνης του στρες – μπορούν να επηρεάσουν τον υποθάλαμο, μια περιοχή του εγκεφάλου που ελέγχει την έκκριση ορμονών από την υπόφυση. Η υπόφυση, στη συνέχεια, παράγει οιστρογόνα και διεγείρει τις ωοθήκες για να απελευθερώσουν ωάριο (δηλαδή να γίνει η ωορρηξία). Κι αν δεν υπάρχει ωάριο, δεν μπορεί να υπάρξει εγκυμοσύνη.

Το άγχος είναι επίσης πιθανό να προκαλέσει καθυστέρηση στην ωορρηξία ή ακόμη και πλήρη αναστολή της σε έναν κύκλο. Η καθυστερημένη ωορρηξία δεν μειώνει απαραίτητα τις πιθανότητες εγκυμοσύνης, εκτός αν δεν υπάρξει σεξουαλική επαφή τη σωστή χρονική στιγμή.

Ο τρόπος που το άγχος επηρεάζει την ωορρηξία διαφέρει από γυναίκα σε γυναίκα. Όπως εξηγεί η Δρ Hakman «ορισμένες μαραθωνοδρόμοι δεν αντιμετωπίζουν προβλήματα γονιμότητας, ενώ άλλες σταματούν εντελώς την έμμηνο ρύση, άρα δεν έχουν ωορρηξία και δεν μπορούν να συλλάβουν φυσικά.»

Μπορείτε να παρακολουθείτε την ωορρηξία με διάφορους τρόπους:

• Παρατήρηση της τραχηλικής βλέννας (που αυξάνεται καθώς πλησιάζει η ωορρηξία).

• Μέτρηση της βασικής θερμοκρασίας σώματος (που ανεβαίνει μετά την ωορρηξία).

• Χρήση τεστ ωορρηξίας (ovulation predictor kits).

Αν το άγχος έχει προκαλέσει διακοπή περιόδων, συζητήστε με τον γιατρό σας την πιθανότητα ορμονικής ανισορροπίας που μπορεί να αντιμετωπιστεί με φαρμακευτική αγωγή.

Μπορεί η μείωση του άγχους να βελτιώσει τη γονιμότητα;

Δεν υπάρχουν απολύτως τεκμηριωμένα δεδομένα που να αποδεικνύουν ότι η μείωση του άγχους αυξάνει τη γονιμότητα, όμως σίγουρα δεν βλάπτει. Παρόλο που δεν μπορείτε να εξαλείψετε πλήρως το άγχος όσο περισσότερο μπορείτε να το περιορίσετε, τόσο το καλύτερο.

Παρεμβάσεις όπως η γνωστική συμπεριφορική θεραπεία (CBT), οι τεχνικές χαλάρωσης, η διαχείριση του στρες και η εξάσκηση στην ενσυνειδητότητα (mindfulness) έχουν αποδειχθεί ότι μειώνουν το στρες, το άγχος και την κατάθλιψη σε ασθενείς που υποβάλλονται σε θεραπείες γονιμότητας. Υπάρχουν ενδείξεις ότι αυτές οι τεχνικές μπορεί να βοηθήσουν στην αύξηση των ποσοστών εγκυμοσύνης.

Μια ανασκόπηση 39 μελετών με περισσότερους από 2.700 άνδρες και γυναίκες κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η ψυχοθεραπεία (ιδιαίτερα η CBT) μπορεί να βελτιώσει τα ποσοστά εγκυμοσύνης σε ζευγάρια που βρίσκονται σε θεραπεία για υπογονιμότητα. Μεγαλύτερη μείωση στο άγχος συσχετίστηκε με μεγαλύτερη αύξηση στα ποσοστά εγκυμοσύνης. Η μελέτη δημοσιεύθηκε στο BMJ Open.

Μια άλλη ανάλυση 29 μελετών με περισσότερους από 3.500 συμμετέχοντες διαπίστωσε ότι η ψυχοθεραπεία μπορεί να οδηγήσει σε βελτίωση της γονιμότητας, ιδιαίτερα σε όσους υποβάλλονται σε υποβοηθούμενη αναπαραγωγή. Η έκθεση, που δημοσιεύθηκε στο Frontiers in Psychology, εστίασε στη συμβολή της CBT και της ολοκληρωμένης προσέγγισης σώματος-νου-πνεύματος (Body-Mind-Spirit – BMS) στη βελτίωση των ποσοστών εγκυμοσύνης.